Homilia Benedykta XVI wygłoszona w katedrze św. Patryka w Nowym Jorku (fragmenty)Kiedy zgromadzeni jesteśmy w tej zabytkowej katedrze, jakże nie myśleć o niezliczonych mężczyznach i kobietach, którzy poprzedzili nas, którzy pracowali na rzecz rozwoju Kościoła w Stanach Zjednoczonych, pozostawiając nam trwałe dziedzictwo wiary i dobrych dzieł?
(...)
Jestem szczególnie rad, że zgromadziliśmy się w katedrze św. Patryka. Może bardziej niż jakikolwiek inny kościół w Stanach Zjednoczonych miejsce to znane jest i kochane jako „dom modlitwy dla wszystkich narodów” (por. Iz 56, 7; Mk 11, 17). Każdego dnia tysiące mężczyzn, kobiet i dzieci wchodzą przez jej drzwi i znajdują pokój w jej murach. Arcybiskup John Hughes, który – jak nam przypomniał kardynał Egan – był inicjatorem budowy tej czcigodnej budowli, chciał wystawić ją w czystym stylu gotyckim. Chciał, aby ta katedra przypominała młodemu Kościołowi w Ameryce o wielkiej tradycji duchowej, której był spadkobiercą, i żeby była dla niego natchnieniem do lepszego wnoszenia tego dziedzictwa w budowę Ciała Chrystusa w tym kraju. Chciałbym zwrócić waszą uwagę na niektóre aspekty tej przepięknej struktury, które jak mi się wydaje służyć mogą za punkt wyjścia refleksji nad naszymi szczególnymi powołaniami w jedności tego mistycznego Ciała.
Pierwszy aspekt dotyczy okien z witrażami, przez które do środka dostaje się mistyczne światło. Widziane z zewnątrz okna te wydają się mroczne, ciężkie, wręcz ponure. Kiedy jednak wejdzie się do kościoła, ożywają one niespodziewanie; filtrując barwy przechodzącego przez nie światła, ukazują cały swój splendor. Wielu pisarzy – tu w Ameryce możemy wspomnieć Nathaniela Hawthorne’a – wykorzystywało efekt witraży dla opisania tajemnicy samego Kościoła. Dopiero od środka, dzięki doświadczeniu wiary i życia Kościoła, widzimy Kościół taki, jakim jest rzeczywiście: zatopiony w łasce, promieniejący urodą, przyozdobiony rozlicznymi darami Ducha. Wynika z tego, że my, którzy żyjemy życiem łaski w komunii Kościoła, wezwani jesteśmy do przyciągania wszystkich ludzi do wnętrza tej tajemnicy światła.
Nie jest to zadanie łatwe w świecie, który może być skłonny do patrzenia na Kościół, jak na te witraże, „z zewnątrz”: w świecie, który głęboko odczuwa potrzebę duchowości, lecz trudne wydaje mu się „wejście” w tajemnicę Kościoła. Także dla niektórych z nas w jego wnętrzu światło wiary może być osłabione przez rutynę, a splendor Kościoła przyćmiony przez grzechy i słabości jego członków. Przyćmienie to może brać się także z przeszkód napotykanych w społeczeństwie, które czasem wydaje się zapominać o Bogu i irytować się w obliczu najbardziej elementarnych wymogów chrześcijańskiej moralności. Wy, którzy poświęciliście swe życie dawaniu świadectwa miłości Chrystusa i budowaniu Jego Ciała, wiecie z codziennych kontaktów z otaczającym nas światem, jak czasem bywa kuszące poddanie się frustracji, rozczarowaniu czy wręcz pesymizmowi w odniesieniu do przyszłości. Jednym słowem, nie zawsze łatwo jest ujrzeć światło Ducha wokół nas, blask zmartwychwstałego Pana, który oświeca nasze życie i napawa nową nadzieją w swe zwycięstwo nad światem (por. J 16, 33).
Jednakże słowo Boga przypomina nam, że w wierze widzimy otwarte niebo i łaskę Ducha Świętego, które oświecają Kościół i przynoszą naszemu światu pewną nadzieję. „Panie, Boże mój – śpiewa Psalmista – stwarzasz je, gdy ślesz swego Ducha, i odnawiasz oblicze ziemi” (Ps 104, 30). Słowa te przywołują pierwsze stworzenie, kiedy „Duch Boży unosił się nad wodami” (Rdz 1, 2). Każą nam one patrzeć naprzód, ku nowemu stworzeniu, w dniu Pięćdziesiątnicy, kiedy Duch Święty zstąpił na Apostołów i ustanowił Kościół jako pierwszy owoc odkupionej ludzkości (por. J 20, 22-23). Słowa te nawołują nas do coraz głębszej wiary w nieskończoną moc Boga do przekształcania każdej ludzkiej sytuacji, do stwarzania życia ze śmierci i do rozjaśniania najciemniejszej nawet nocy. Każą nam też myśleć o innym przepięknym zdaniu św. Ireneusza: „Tam gdzie Kościół, tam i Ducha Święty; tam gdzie Duch Święty, tam też i Kościół, i wszelka łaska” (Adversus haereses, III, 24,1).
Prowadzi mnie to do kolejnej refleksji nad architekturą tego kościoła. Jak wszystkie gotyckie katedry, ma on strukturę bardzo złożoną, której dokładne i harmonijne proporcje symbolizują jedność stworzenia Bożego. Średniowieczni artyści przedstawiali częstokroć Chrystusa, stwarzające Słowo Boga, jako niebieskiego „mierniczego”, z cyrklem w ręku, który uporządkowuje wszechświat z nieskończoną mądrością i determinacją. Czy podobny obraz nie nasuwa nam na myśl naszej potrzeby ujrzenia wszystkich rzeczy oczyma wiary, ażeby móc je w ten sposób zrozumieć w ich najprawdziwszej perspektywie, w jedności odwiecznego planu Boga? Jak wiemy, wymaga to stałego nawrócenia i zaangażowania w „odnawianie się duchem w naszym myśleniu” (por. Ef 4, 23). Wymaga też rozwinięcia tych cnót, które pozwalają każdemu z nas wzrastać w świętości i przynosić duchowe owoce we własnym stanie życia. Czy owo stałe nawracanie „intelektualne” nie jest równie niezbędne, jak nawracanie „moralne” dla naszego wzrastania w wierze, dla naszego rozeznania znaków czasów i dla naszego osobistego wkładu w życie i misję Kościoła?
Myślę, że jednym z największych rozczarowań, jakie nastąpiły po Soborze Watykańskim II z jego wezwaniem do większego zaangażowania w misję Kościoła w świecie, było dla nas wszystkich doświadczenie powstania podziałów na odmienne grupy, odmienne pokolenia i odmiennych członków tej samej rodziny zakonnej. Możemy iść naprzód, jeżeli razem utkwimy wzrok w Chrystusie! Wówczas w świetle wiary odkryjemy mądrość i moc niezbędne do otwarcia się na punkty widzenia, które niekoniecznie pokrywają się całkowicie z naszymi ideami czy z naszymi przesłankami. Tak też możemy ocenić punkt widzenia innych, czy są oni młodsi, czy starsi od nas, a w końcu wysłuchać tego, „co mówi Duch” do nas i do Kościoła (por. Ap 2, 7). W ten sposób zbliżać się będziemy razem do tej prawdziwej odnowy duchowej, której chciał Sobór, odnowy, która jako jedyna umocnić może Kościół w świętości i w jedności, niezbędnych dla skutecznego głoszenia Ewangelii w dzisiejszym świecie.
(...)
Drodzy przyjaciele, uwagi te przywiodły mnie do ostatniej obserwacji związanej z tą wielką katedrą, w której się znajdujemy. Wiemy, że jedność gotyckiej katedry nie jest jednością statyczną antycznej świątyni, lecz jednością zrodzoną z dynamicznego napięcia rozmaitych sił, które wypiętrzają architekturę wzwyż, kierując ją ku niebu. Także tu możemy dopatrzyć się symbolu jedności Kościoła, która jest jednością – jak powiedział nam św. Paweł – żywego ciała, złożonego z wielu członków, z których każdy ma swoją rolę i swoje miejsce. Tu także widzimy konieczność uznania i szanowania darów każdego poszczególnego członka ciała jako „objawienia się Ducha dla wspólnego dobra” (1 Kor 12, 7). Niewątpliwie w strukturze Kościoła, jakiej chciał Bóg, należy rozróżniać między darami hierarchicznymi i darami charyzmatycznymi (por. „Lumen gentium”, 4). Ale właśnie rozmaitość i bogactwo łask udzielanych przez Ducha wzywa nas nieustannie do rozeznawania, jak dary te muszą być włączone we właściwy sposób w służbę misji Kościoła. Wy, drodzy kapłani, za sprawą sakramentalnych święceń, upodobnieni zostaliście do Chrystusa, Głowy Ciała. Wy, drodzy diakoni, zostaliście ustanowieni dla służby tego Ciała.
Wy, drodzy zakonnicy i zakonnice, zarówno kontemplacyjni, jak i oddający się apostolstwu, poświęciliście swoje życie naśladowaniu Boskiego Nauczyciela w wielkodusznej miłości i w pełnej wierności Jego Ewangelii. Wy wszyscy, którzy wypełniacie dziś tę katedrę, jak i wasi bracia i siostry w podeszłym wieku, chorzy czy na emeryturze, którzy przyłączają swoje modlitwy i swoje ofiary do waszej pracy, wezwani jesteście do tego, ażeby być siłami jedności w łonie Ciała Chrystusowego. Poprzez wasze osobiste świadectwo i waszą wierność posłudze bądź powierzonemu wam apostolstwu, przygotowujcie drogę Duchowi. Duch bowiem nie przestaje nigdy rozlewać swoich obfitych darów, wzbudzać nowych powołań i nowych misji oraz prowadzić Kościoła – jak Pan obiecał w dzisiejszym fragmencie Ewangelii – ku całej prawdzie (por. J 16, 13).
Zwróćmy więc nasze spojrzenie ku górze! I z wielką pokora i ufnością prośmy Ducha, by pozwolił nam każdego dnia wzrastać w świętości, która uczyni z nas żywe kamienie w świątyni, którą wznosi On teraz właśnie pośród świata. Jeśli mamy być prawdziwymi siłami jedności, zobowiążmy się do tego, aby być pierwszymi w poszukiwaniu wewnętrznego pojednania poprzez pokutę! Przebaczmy zaznane krzywdy i zduśmy wszelkie uczucie złości i kłótni! Weźmy na siebie zadanie, ażeby jako pierwsi okazywać pokorę i czystość serca, niezbędne, ażeby zbliżyć się do blasku prawdy Boga! W wierności depozytowi wiary, powierzonemu Apostołom (por. 1 Tm 6, 20), zobowiążmy się być radosnymi świadkami przeobrażającej mocy Ewangelii!
(...)
Wierzchołki wież katedry św. Patryka zostały znacznie prześcignięte przez drapacze chmur Manhattanu; jednakże w sercu tej zabieganej metropolii są one żywym znakiem, przypominającym o stałej tęsknocie ludzkiego ducha do wzniesienia się ku Bogu. W tej celebracji eucharystycznej pragniemy podziękować Panu, ponieważ pozwala nam poznać siebie w komunii Kościoła, współpracować w budowie Jego mistycznego Ciała i nieść Jego zbawcze słowo jako dobrą nowinę mężczyznom i kobietom naszych czasów. A kiedy wyjdziemy z tego wielkiego kościoła, pójdźmy jako zwiastuni nadziei w to miasto i do wszystkich miejsc, gdzie umieściła nas łaska Boga. W ten sposób Kościół w Ameryce zazna nowej wiosny w Duchu i wskaże drogę do innego większego miasta, nowego Jeruzalem, którego światłem jest Baranek (por. Ap 21, 23). Albowiem Bóg przygotowuje i teraz ucztę życia i radości bez końca dla wszystkich narodów.
W ramach komentarza pozwolę sobie zwrócić uwagę na kilka spraw:
1) Papież przypomina o wertykalnym wymiarze modlitwy i liturgii, o którym zdają się coraz częściej zapominać współcześni projektanci kanciatych hal zbornych, pełniących rolę świątyń katolickich.
2) Kościół istnieje od XX stuleci. Nasi przodkowie zostawili nam dziedzictwo wiary i dobrych dzieł. Apostołowie nakazali kapłanom strzec depozytu wiary. Nie trwońmy go już dłużej!
3) Papież wyraźnie wspomina iż jednym z największych (czyli z pewnością nie jedynym!) rozczarowań po Drugim Soborze Watykańskim jest podział zamiast jedności. Podział wewnętrzny w Kościele. Podział na "starych" i "nowych". Podział spowodowany tym, że na fali posoborowej fałśzywej dowolności "coś się komuś wydawało". Że "wie lepiej od Kościoła, jak powinno być". Czas z tym skończyć.
4) Pokora, Pokuta, Przebaczenie i wierność Depozytowi Wiary Katolickiej - oto lekarstwo na kryzys.
5) W Kościele każdy winien znać swoje miejsce, a charyzmat nie zastąpi ustalonego przez Pana Jezusa porządku hierarchicznego.
