(...) W tym momencie konieczne staje się staranniejsze objaśnienie słowa subsistit. Sobór różni się używając tego wyrażenia od sformułowania użytego przez Piusa XII, który w encyklice Mystici Corporis napisał, że «Kościół katolicki jest (łac.: est) Mistycznym Ciałem Chrystusa». Różnica między subsistit i est skrywa w sobie cały problem ekumeniczny. Słowo subsistit wywodzi się z filozofii starożytnej, później rozwiniętej przez filozofię scholastyczną. Greckie słowo hypostasis, które odgrywa kluczową rolę w Chrystologii, które opisuje unię hipostatyczną natury boskiej i ludzkiej w Osobie Chrystusa pochodzi właśnie z tej nauki. Subsistere jest szczególnym przypadkiem esse . To oznacza bycie podmiotem samodzielnej egzystencji. Tutaj włąśnie o to chodzi. Sobór chce nam powiedzieć, że Kościół Jezusa Chrystusa jako konkretnie istniejący podmiot na tym świecie można odnaleźć w Kościele katolickim . To [odnalezienie] może mieć miejsce tylko jeden raz, a pomysł, że [relację] subsistit można mnożyć nie oddaje ściśle [objaśnienia] pojęcia, które zostało zamierzone. Używając słowa subsistit sobór chciał wyjaśnić jedyność Kościoła katolickiego oraz fakt jego niezdolności do mnożenia [relacji]: Kościół istnieje jako podmiot w rzeczywistości historycznej. Różnica między subsistit i est jednakowoż zawiera tragedię podziału eklezjalnego. Chociaż Kościół jest tylko jeden i "trwa" [subsistit] w jedynym podmiocie, istnieją też rzeczywistości eklezjalne poza tym podmiotem - prawdziwe Kościoły partykularne i różne wspólnoty kościelne. (...)Józef kard. Ratzinger, prefekt Kongregacji Nauki Wiary
Eklezjologia Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium,
przemówienie z 27.02.2000 r., opublikowane w L'Osservatore Romano, 19.09.2001 r.
tłumaczenie własne
wersja włoska, (edit: wersja polska)
